Zasady układania zakładkowych dachówek ceramicznych

Ładne, szczelne i trwałe pokrycie z dachówek ceramicznych może być dziełem wyłącznie dobrych dekarzy. Przyjrzyjmy się, jak będą przebiegać prace dekarskie i co jest w nich najistotniejsze.

Zakładkowe dachówki ceramiczne to bardzo ładny i trwały materiał pokryciowy. Nie można jednak powiedzieć, że należy do najtańszych. Tym bardziej więc trzeba powierzyć go ekipie dekarskiej o ustalonej renomie. Szkoda bowiem by było, aby tak szlachetny materiał został zmarnowany przez czyjąś niedokładność lub brak doświadczenia. Nawet najlepszym zdarzają się jednak potknięcia. W miarę możliwości przyglądajmy się więc postępowi robót i zwracajmy uwagę, czy na naszym dachu nie dzieje się nic niepokojącego.

Etap po etapie
Bez względu na to, jak duży i skomplikowany jest dach, kolejność poszczególnych prac podczas układania pokrycia jest zawsze taka sama:
- ułożenie na konstrukcji dachowej folii wstępnego krycia lub budowa sztywnego poszycia i zaizolowanie go papą lub odpowiednią folią;
- rozmierzenie rozstawu łat, na których będą się opierać dachówki;
- nabicie kontrłat i łat stanowiących pośrednią konstrukcję nośną pod pokrycie z dachówek;
- montaż pierwszej partii obróbek blacharskich – tych, które częściowo będą schowane pod pokryciem;
- montaż okien i włazów dachowych oraz ich uszczelnienie;
- ułożenie dachówek, w tym montaż dachówek specjalnego przeznaczenia – wentylacyjnych,
antenowych itp.;
- uszczelnienie komina;
- wykończenie kalenicy i narożników dachowych ceramicznymi gąsiorami;
- montaż akcesoriów dachowych. Co będzie potrzebne
- folia wstępnego krycia lub deski i papa bądź specjalna folia do sztywnych poszyć – tyle metrów kwadratowych, ile wynosi powierzchnia wszystkich połaci + 10% zapasu;
- łaty – 3,3 m/m²;
- kontrłaty – około 1,7 m/m²;
- dachówki – przeciętnie 12-15 szt./m² (zależnie od modelu dachówki);
- dachówki połówkowe (jeśli będzie taka potrzeba) - 2,5-3 szt./m;
- dachówki krawędziowe (do wykańczania krawędzi dachu) - 2,5-3 szt./m;
- gąsiory – 2,5-3 szt./m + gąsior początkowy i końcowy albo denka do gąsiorów – 2 szt. na każdą z kalenic;
- taśma kalenicowa – tyle metrów, ile wynosi długość kalenicy + 10% zapasu;
- uchwyty łat kalenicowych -  1 szt. na jedną parę krokwi, gdy jest deskowanie z papą 1 szt./60 cm;
- uchwyty łat naroża dachu (jeśli będą potrzebne) – 1 szt. na 70 cm;
- klamry do gąsiorów – 1 szt. na każdy gąsior + 1 dodatkowa;
- wkręty do gąsiorów – 1 szt. na klamrę.
Ilość i rodzaj materiałów zależą od rodzaju dachu oraz modelu dachówki.

Wstępne krycie
Dach musi być zaizolowany przeciwwilgociowo, na wypadek gdyby pokrycie straciło szczelność. Wówczas woda deszczowa nie zaleje nam poddasza. Tradycyjnie wykonywano w tym celu
na krokwiach sztywne poszycie z impregnowanych desek. Na poszyciu układano papę. Dopiero na tak przygotowanych połaciach można było robić z drewnianych kontrłat i łat konstrukcję nośną pod dachówki. Od pewnego czasu połacie zabezpiecza się też folią wstępnego krycia. Jest to specjalna membrana o tak zmyślnej budowie, że zatrzymuje wodę, a jednocześnie umożliwia przepływ pary wodnej. Dzięki niej poddasze ma możliwość „oddychania”. Folię mocuje się do krokwi, a następnie robi się konstrukcję z kontrłat i łat. Pasy folii układa się od dołu połaci. Rozwija się je wzdłuż okapu i przytwierdza do krokwi zszywkami. Pas górny musi zachodzić na dolny, tworząc zakład o szerokości około 15 cm.

Gdy dach jest zabezpieczony sztywnym poszyciem, wentylacja połaci musi być zapewniona i pod nim, i nad nim. Pod poszyciem pozostawia się więc szczelinę między wełną ocieplającą poddasze a deskami poszycia, a nad poszyciem wentylacja będzie przebiegać między poszyciem a dachówkami Autor: Jarosław Kąkol

Dwie metody izolacji dachu

Dach zabezpieczony sztywnym poszyciem i izolacją z papy Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki		Dach zabezpieczony folią wstępnego krycia Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki

Rozmierzanie rozstawu łat

Od tych pomiarów będzie zależeć wygląd naszego dachu i liczba przycinanych dachówek. Trzeba więc dopilnować, żeby rozstaw łat, na których znajdą oparcie dachówki, był jak najprecyzyjniej wymierzony. 24 dachówki układa się na ziemi grzbietem do dołu w dwóch rzędach. Następnie mierzymy odległości między 10 dachówkami w każdym z rzędów (skrajne dachówki nie są uwzględniane przy pomiarach). W sumie więc w pomiarze bierze udział 20 dachówek. Mierzymy je raz po zsunięciu (L1) i raz po rozsunięciu (L2) zamków. Wyniki podstawia się do wzoru, który umożliwi wyliczenie rozstawu łat:

                           L1 + L2 (cm)
——————————————————— = średnia długość krycia (cm)
20 (liczba dachówek biorących udział w pomiarze)

Wytyczenie rozstawu łat dachowych to jeden z decydujących etapów wykańczania połaci Autor: Wiktor Greg

W analogiczny sposób mierzy się średnią szerokość krycia (dachówki układa się wszerz), podstawiając do wzoru odległość między dachówkami po zsunięciu (B1) i po rozsunięciu (B2) zamków bocznych.

Jak sprawdza się rozstaw łat

Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki		Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki		Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki

Montaż dodatkowej łaty

Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki

Tam, gdzie przewidziano umieszczenie stopni lub ław kominiarskich, trzeba dołożyć dodatkową łatę. Miejsca takie wymagają bowiem solidnego wzmocnienia. Pojedyncza łata mogłaby nie utrzymać kominiarza

Kontrłaty i łaty

Kontrłaty powinny mieć wysokość nie mniejszą niż 2,4 cm, gdy połać ma do 12 m długości, i minimum 4 cm, kiedy długość połaci przekracza 12 m. Przekrój łat powinien wynosić 40/60 mm.

Na kontrłatach odznacza się miejsca rozmieszczenia łat. Robi się to tak, że na skrajnych kontrłatach połaci rysuje się punkty równe odstępowi między łatami, następnie przez całą połać rozciąga sznur traserski – od jednego do drugiego punktu – i po naprężeniu odwzorowuje się linię na wszystkich pozostałych kontrłatach. Czynność tę powtarza się tyle razy, ile ma być łat na połaci. Do wyznaczania linii można się też posłużyć specjalnym wzornikiem (dekarze nazywają go pieskiem). Autor: Wiktor Greg		Ostatnia łata sąsiadująca z kalenicą powinna się znaleźć 4 cm od krańca krokwi. Odległość ostatniej łaty od kalenicy powinna wynosić 3,5-4,5 cm Autor: Wiktor Greg

Pierwsze obróbki

Zanim na dach trafią dachówki, trzeba w kilku miejscach ułożyć pasy wyprofilowanej blachy stanowiące tak zwane obróbki. Muszą być między innymi przy okapie i w koszach dachowych – czyli wewnętrznych narożnikach zbiegu połaci.

Obróbką blacharską zabezpiecza się krawędź okapu oraz boki połaci Autor: Wiktor Greg		Obróbką blacharską zabezpiecza się krawędź okapu oraz boki połaci Autor: Wiktor Greg		Jeśli krokwie są krótsze niż 8 m, na krawędzi okapu mocuje się bardzo u nas popularną wróblówkę. Element ten zapewnia wentylację szczeliny pod dachówkami i uniemożliwia wejście tam małych ptaków. Jeżeli krokwie są dłuższe niż 8 m, można stosować specjalny sztywny profil blaszany z perforacją, który zapewni wentylację i jednocześnie będzie stanowił podpórkę pod krawędzie dachówek z pierwszego pasa na połaci Autor: Wiktor Greg

Obróbkę blacharską kosza przykręca się do łat Autor: Wiktor Greg		Szerokość kosza zależy od jego długości. Gdy ma on nie więcej niż 4 m, kosz powinien mieć po mniej więcej 20 cm z każdej strony – w sumie szerokość blachy po rozłożeniu będzie wtedy wynosić około 55 cm. Przy koszu dłuższym niż 4 m szerokość blachy po rozłożeniu nie powinna być mniejsza niż 66 cm Autor: Wiktor Greg		Dachówki sąsiadujące bezpośrednio z koszem wymagają docięcia pod odpowiednim kątem. Cięcie wykonuje się na posesji, a nie na dachu. Przecięte krawędzie dachówek nie będą niczym osłonięte, więc koniecznie trzeba pomalować je zimną angobą o takim samym kolorze jak dachówka. Kupuje się ją razem z dachówkami Autor: Wiktor Greg

Obróbki blacharskie okapu i kosza
Aby odprowadzić skropliny spod pokrycia wykonuje się obróbkę blacharską nad rynną albo pod folią bądź papą. Oba rozwiązania są poprawne.

Wykończenie okapu z zastosowaniem wróblówki Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki

Wykończenie okapu z zastosowaniem wróblówki

Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki

Gdy kosz jest długi (powyżej 4 m), a nachylenie połaci mniejsze niż 5°, stosuje się tak zwany kosz pogłębiony

Jeśli dach jest zabezpieczony folią, dno kosza wykłada się deskami, które utworzą fragment sztywnego poszycia, a następnie wyściela je dodatkowym pasem folii wstępnego krycia, mocując go taśmą dwustronnie przylepną. Pas musi mieć szerokość minimum 70 cm, czyli po 35 cm na każdą stronę.

Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki

Deskowanie kosza wykonywane przed ułożeniem folii wstępnego krycia

Okna w połaci
Przed ułożeniem dachówek trzeba zamontować w połaciach okna i wyłazy dachowe.

W odpowiednich miejscach wycina się fragmenty łat i sztywnego poszycia, aby utworzyć otwór okienny Autor: Wiktor Greg		Okno wstawia się w otwór i przykręca do dodatkowych łat przybitych do krokwi Autor: Wiktor Greg		Papę trzeba wywinąć i przymocować do ramy okna Autor: Wiktor Greg

Specjalny fartuch uszczelni styk okna z połacią Autor: Wiktor Greg		Wokół okna mocuje się tak zwany kołnierz oraz uszczelki Autor: Wiktor Greg		Wokół okna mocuje się tak zwany kołnierz oraz uszczelki Autor: Wiktor Greg

Sposób zamocowania okna lub włazu dachowego w połaci

Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki

Dachówki rząd po rzędzie
Układanie dachówek zaczyna się od prawego dolnego narożnika połaci. Wentylacyjne przewiduje się tam, gdzie połacie są dłuższe niż 4,5 m, ale pod warunkiem że nie ma na nich lukarn, kominów lub okien dachowych. Wszystkie te elementy hamują bowiem cyrkulację powietrza pod pokryciem. Trzeba tam usprawniać wentylację, mocując dachówki wentylacyjne pod i nad takimi przeszkodami (zazwyczaj po dwie na górze i na dole). Gdy połać jest dłuższa niż 4,5 m, dachówki wentylacyjne układa się wzdłuż kalenicy w trzecim rzędzie od góry. Rozmieszcza się je co około 1,5 m. Jeżeli połać jest dłuższa niż 7 m, dachówki wentylacyjne układa się w dwóch rzędach.

Najwygodniej jest dostarczać dachówki na połacie specjalną windą Autor: Wiktor Greg		Najpierw mocowane są dachówki skrajne (brzegowe), które trzeba przykręcać do łat Autor: Wiktor Greg

Co trzecią dachówkę przytwierdza się do łaty drucianą klamrą. To samo robi się z dachówkami sąsiadującymi bezpośrednio z koszami lub narożami dachu Autor: Wiktor Greg		Oprócz zwykłych dachówek na połaci znajdują się też dachówki specjalnego przeznaczenia – na przykład wentylacyjne Autor: Wiktor Greg

Szczelny komin

Obróbkę komina można zrobić na dwa sposoby – używając elastycznej taśmy aluminiowej lub ołowianej albo tradycyjnej, sztywnej blachy stalowej powlekanej bądź miedzianej.

Jeśli dach jest zabezpieczony folią, dno kosza wykłada się deskami, które utworzą fragment sztywnego poszycia, a następnie wyściela je dodatkowym pasem folii wstępnego krycia, mocując go taśmą dwustronnie przylepną. Pas musi mieć szerokość minimum 70 cm, czyli po 35 cm na każdą stronę. Autor: Wiktor Greg		Pod i nad kominem przybija się dodatkowe łaty, na których oprą się przycięte dachówki Autor: Wiktor Greg		Pod i nad kominem przybija się dodatkowe łaty, na których oprą się przycięte dachówki Autor: Wiktor Greg

W kominie nacina się bruzdę, w której zostaną zagłębione krawędzie blachy Autor: Wiktor Greg		Wokół komina mocuje się obróbki blacharskie, zaczynając od dolnej Autor: Wiktor Greg

Wokół komina mocuje się obróbki blacharskie, zaczynając od dolnej Autor: Wiktor Greg		Połączenie blachy z kominem uszczelnia się silikonem dekarskim lub uszczelniaczem polimerowym (MS polimer) Autor: Wiktor Greg

Elastyczna obróbka komina

Gdy używamy obróbki z elastycznej taśmy, jedna jej warstwa jest schowana pod dachówkami, a druga wyprowadzona na powierzchnię dachu i szczelnie doklejona do ścian komina i dachówek otaczających komin. Dodatkowo krawędzie taśmy wywiniętej na komin obudowuje się metalowymi profilami.

Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki

Kalenice i naroża dachu

Do ich wykończenia przeznaczone są specjalne dachówki zwane gąsiorami. Przytwierdza się je klamrami do drewnianej łaty kalenicowej, łatę przykręca się zaś do specjalnych metalowych uchwytów mocowanych wcześniej do krokwi. Uchwyty te trzeba starannie wypoziomować.

Od góry na łacie układa się taśmę wentylacyjną z aluminium lub ołowiu, dokładnie przyklejając jej krawędzie do dachówek Autor: Wiktor Greg		Montaż gąsiorów zaczyna się od krawędzi kalenicy. Jako pierwszy przymocowuje się gąsior skrajny, a jeśli nie ma takiego w komplecie – ceramiczny dekielek zaślepiający, który przykręca się do łaty kalenicowej Autor: Wiktor Greg		Gąsiory mocuje się blaszanymi klamrami przykręcanymi do łaty kalenicowej Autor: Wiktor Greg

Montaż gąsiora

Schemat wykończenia kalenicy Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki		Wykończenie krawędzi naroża dachu Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki		U zbiegu dwóch naroży i kalenicy trzeba umieścić tak zwany trójnik. W tym celu ostatnie, najbliższe „skrzyżowania” gąsiory musimy zazwyczaj przyciąć Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki

Dachówka z zamkami

Dachówki zakładkowe to dachówki o dużej powierzchni i profilowanym kształcie. Ich charakterystyczną cechą są zamki wytłoczone na dwóch zbiegających się krawędziach (górnej i bocznej). Ułatwiają one łączenie dachówek i poprawiają szczelność pokrycia. Od spodu mają zaczepy, które podczas układania zahacza się o łaty. Dachówki zakładkowe są produkowane w wielu wzorach, które mają różne nazwy: esówki, podwójne esówki, marsylki. Większość z nich to dachówki przesuwne. Oznacza to, że ich rzędy można rozsunąć (nawet do 8 cm). Na tyle pozwalają zamki. Taka też jest tolerancja rozstawu łat dachowych. Jest to istotne przy wymianie pokrycia. Dzięki nim maleje ryzyko tego, że stare łaty trzeba będzie zrywać, za to wzrasta szansa, że dachówki dopasuje się do istniejącego rozstawu łat (bez konieczności przycinania dachówek). Łatwość układania i ładny wygląd dachówek zakładkowych przyczyniły się do ich sporej popularności. Są dziś najchętniej wybieranym rodzajem dachówek ceramicznych.